ششمین نشست «مدرسه حکمرانی» با محوریت سیره اهل‌بیت (علیهم‌السلام) برگزار شد
بررسی حکمرانی فرهنگی از منظر اهل‌بیت (علیهم‌السلام) با تأکید بر رویکردهای کلامی
نخستین نشست از سلسله جلسات «مدرسه حکمرانی» با محوریت حکمرانی فرهنگی در سیره اهل‌بیت (علیهم‌السلام) با تأکید بر مسائل کلامی، شنبه ۱۱ اسفند ۱۴۰۳، با حضور جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه، پژوهشگران و علاقه‌مندان به مباحث حکمرانی اسلامی در پژوهشکده علوم و فرهنگ اسلامی قم برگزار شد. این نشست که به‌صورت حضوری و مجازی برگزار گردید، با استقبال گسترده شرکت‌کنندگان همراه بود.
سخنران نشست: حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی
در این نشست، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی، استاد برجسته حوزه علمیه قم، ضمن تشریح مفهوم حکمرانی فرهنگی، به نقش آموزه‌های اهل‌بیت (علیهم‌السلام) در شکل‌گیری نظام‌های حکمرانی اسلامی پرداخت. وی تأکید کرد که حکمرانی فرهنگی در سیره اهل‌بیت (علیهم‌السلام)، مبتنی بر ارزش‌های دینی، عدالت اجتماعی و هدایت معرفتی بوده و در دوران‌های مختلف تاریخی با روش‌های متفاوتی اجرا شده است.
ایشان در سخنرانی خود بیان داشت:
“امروز اعتقاد بر این است که حکمرانی (Governance) مفهومی فراتر از حکومت (Government) است و ناظر به مجموعه‌ای از فرآیندهای تصمیم‌گیری، سیاست‌گذاری و هدایت جامعه است. در این میان، اهل‌بیت (علیهم‌السلام) به‌عنوان رهبران الهی، الگوهای برتری برای حکمرانی فرهنگی ارائه کرده‌اند که مطالعه و به‌کارگیری آن‌ها، می‌تواند راهگشای بسیاری از چالش‌های جوامع معاصر باشد.”
وی در ادامه با اشاره به الگوی امت و امامت در حکمرانی فرهنگی گفت:
“امت اسلامی یک اجتماع انسان‌محور و ارزش‌پایه است که ساختار آن بر مبنای اصول الهی و راهبری امامان معصوم شکل گرفته است. در این چارچوب، امام نه‌تنها رهبر سیاسی، بلکه محور هدایت معرفتی و تربیتی جامعه نیز محسوب می‌شود. ازاین‌رو، حکمرانی فرهنگی بدون درک صحیح از جایگاه امامت در جامعه اسلامی ناقص خواهد بود.”
محورهای مطرح‌شده در نشست:
در این نشست، به ابعاد گوناگون حکمرانی فرهنگی در سیره اهل‌بیت (علیهم‌السلام) پرداخته شد. برخی از مهم‌ترین محورهای مطرح‌شده عبارت بودند از:
تعریف حکمرانی فرهنگی و جایگاه آن در مدیریت جوامع اسلامی
نقش اهل‌بیت (علیهم‌السلام) در هدایت فرهنگی و اجتماعی امت اسلامی
چالش‌های کلامی و فکری در حکمرانی فرهنگی و راهکارهای مواجهه با آن‌ها
نسبت حکمرانی فرهنگی با نظام امامت و امت در مکتب اهل‌بیت
اصول و روش‌های توسعه فرهنگی در سیره اهل‌بیت (علیهم‌السلام)
مفهوم فاصله‌گذاری و مرزبندی در حکمرانی فرهنگی شیعه
تفاوت‌های حکمرانی فرهنگی اهل‌بیت (علیهم‌السلام) با حکومت‌های مطلقه و نظام‌های سکولار
حکمرانی فرهنگی در سیره اهل‌بیت (علیهم‌السلام): اصول و راهکارها
حجت‌الاسلام والمسلمین سبحانی در ادامه سخنان خود، برخی از اصول بنیادین حکمرانی فرهنگی در سیره اهل‌بیت (علیهم‌السلام) را تشریح کرد و اظهار داشت که اهل‌بیت (علیهم‌السلام) برای پیشبرد اهداف فرهنگی خود، از روش‌های متعددی استفاده کرده‌اند که امروزه نیز می‌توان از آن‌ها بهره گرفت. برخی از این اصول عبارت‌اند از:
وجود کادرهای منسجم و متخصص: در حکمرانی فرهنگی، نقش عالمان، دانشمندان و حاملان معرفت دینی بسیار مهم است. اهل‌بیت (علیهم‌السلام) برای گسترش فرهنگ اسلامی، به تربیت شاگردان برجسته و شبکه‌سازی معرفتی پرداختند.
تدریج در گسترش فرهنگ اسلامی: حکمرانی فرهنگی یک فرآیند تدریجی و مستمر است. تحول فرهنگی یک‌شبه رخ نمی‌دهد، بلکه نیازمند برنامه‌ریزی، صبر و اقدام گام‌به‌گام است.
شبکه‌سازی اجتماعی: یکی از مهم‌ترین راهکارهای اهل‌بیت (علیهم‌السلام) در حکمرانی فرهنگی، ایجاد شبکه‌های اجتماعی و انسانی قوی بود. این شبکه‌ها، متشکل از افراد آگاه و متعهد بودند که مسئولیت انتقال ارزش‌های اسلامی را در جوامع مختلف بر عهده داشتند.
اصل فاصله‌گذاری در حکمرانی فرهنگی: مرزبندی دقیق با اندیشه‌های انحرافی و مقابله با تحریف مفاهیم دینی، از اصول مهم در سیره اهل‌بیت (علیهم‌السلام) بود.
دعوت به حکمت و موعظه حسنه: اهل‌بیت (علیهم‌السلام) در مواجهه با جوامع، از روش‌های گفت‌وگو، استدلال و نصیحت استفاده می‌کردند و از جدل‌های بیهوده پرهیز داشتند.
استقبال گسترده از نشست و پخش آنلاین
این نشست با استقبال گسترده اساتید حوزه و دانشگاه، پژوهشگران و طلاب علوم دینی روبه‌رو شد و علاقه‌مندان بسیاری از طریق لینک حضور مجازی نیز در این رویداد علمی شرکت کردند. علاوه بر این، مقرر شد که محتوای علمی ارائه‌شده در این نشست، به‌صورت مقالات پژوهشی در مجلات علمی پژوهشگاه منتشر شود.
ادامه سلسله نشست‌های مدرسه حکمرانی
بر اساس اعلام برگزارکنندگان، سلسله نشست‌های مدرسه حکمرانی تا پایان ماه مبارک رمضان ادامه خواهد داشت. در جلسات آینده، ابعاد دیگری از حکمرانی اسلامی، ازجمله حکمرانی اقتصادی، حکمرانی عدالت‌محور و حکمرانی علمی در سیره اهل‌بیت (علیهم‌السلام) مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
علاقه‌مندان می‌توانند اخبار و گزارش‌های تکمیلی این نشست‌ها را از طریق پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دنبال کنند.
