کنگره بین المللی علامه میرحامد حسین رحمه الله، گامی مهم در احیای میراث علمی و تمدنی شبه‌قاره هند
در نشستی صمیمانه و پربار، جمعی از اعضای شورای علمی و دبیرخانه کنگره بین المللی بزرگداشت علامه میرحامد حسین لکهنوی رحمه الله با حضور در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، با وزیر محترم، دکتر سید عباس صالحی، و دکتر محسن جوادی، معاون فرهنگی وزارت ارشاد دیدار و گفت‌وگو کردند. در این دیدار که با محوریت بررسی ظرفیت‌های تاریخی، تمدنی و علمی شبه‌قاره هند و تبیین نقش کم‌نظیر علامه میرحامد حسین در تقویت فرهنگ تشیع، به‌ویژه از رهگذر اثر ارزشمند عبقات‌الانوار، برگزار شد، اعضای شورای علمی کنگره حجج اسلام معراجی، مهدوی راد، مختاری و سبحانی هر کدام به بیان نکاتی پرداختند.
در ابتدای این دیدار نیز دبیران دبیرخانه این کنگره گزارشی از مجموعه فعالیت‌های علمی، فرهنگی و بین‌المللی صورت‌گرفته در راستای بزرگداشت این عالم فرزانه ارائه کردند. در این میان، به ویژه از مدرسه علمی لکهنو ـ که علامه میرحامد حسین در آن پرورش یافت و بیش از ۱۵۰ سال سابقه علمی و آموزشی دارد ـ به‌عنوان یکی از مراکز مهم اما کمتر شناخته‌شده حوزه‌های علمیه تشیع در منطقه یاد شد. حاضران معتقد بودند بازخوانی کارنامه این‌گونه مدارس، می‌تواند تصویر دقیق‌تر و غنی‌تری از تاریخ علم شیعی در شبه قاره به‌دست دهد.
همچنین تأکید شد که اثر فاخر عبقات‌الانوار، نه‌تنها از نظر محتوای کلامی و استدلالی، بلکه از حیث سبک نگارش، عمق پژوهش، و رویکرد تطبیقی، میراثی بی‌نظیر در تاریخ علم اسلامی به‌شمار می‌رود و شایسته است در سطح بین‌المللی بیشتر معرفی و مورد تحقیق قرار گیرد.
از احیای کتابخانه ناصریه تا تدوین شناخت‌نامه علامه
در گزارشی تفصیلی مهم‌ترین فعالیت‌های دبیرخانه در چند محور اصلی ارائه شد؛ از احیای کتابخانه تاریخی ناصریه در لکهنو که از مراکز مهم نگهداری نسخه‌های خطی و آثار علامه و خاندان او بوده و اکنون با حمایت‌های مادی و معنوی احیا شده، فهرست‌برداری شده و به مرکز اسناد پژوهشی تبدیل گشته است، تا فراهم شدن کامل‌ترین بانک اطلاعاتی از منابع شیعی شبه‌قاره در زمینه کلام، حدیث و تاریخ و زیرساخت لازم برای پژوهشگران در این عرصه، و تدوین شناخت‌نامه، ارج نامه و زندگی نامه علامه میرحامد حسین، که از جمله برنامه‌های محقق‌شده در این دبیرخانه بوده است.
پژوهش، آموزش، و تولید محتوا بر اساس روش‌شناسی علامه
حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمدتقی سبحانی، ریاست محترم کنگره نیز در این دیدار از تمرکز بر روش‌شناسی علمی علامه میرحامد حسین در عبقات الانوار سخن گفت و افزود: «دبیرخانه کنگره با شناسایی اصول نگارشی، استنادی، و نقدی آن مرحوم در حوزه‌های کلامی، حدیثی، تفسیری و تاریخی، در حال تدوین مجموعه‌ای شش‌جلدی روش شناسی است که به‌عنوان مبنای آموزش و پژوهش در مراکز علمی استفاده خواهد شد.»
همچنین ایشان از تربیت بیش از پنجاه پژوهشگر جوان در حوزه امامت‌پژوهی و احیای آثار هندی، نگارش پایان‌نامه‌های علمی متعددی مبتنی بر شیوه علامه و ارسال بیش از ۱۰۰ مقاله علمی برای انتشار در کنگره بین‌المللی آینده خبر داد.
برنامه‌هایی برای تدوین دانشنامه، تولید مستند، و خلق روایت‌های داستانی از زندگی علامه
در ادامه حجت الاسلام والمسلمین دکتر سبحانی، ریاست محترم بنیاد بین المللی امامت، پیشنهاداتی در راستای گسترش تولیدات علمی و فرهنگی مرتبط با شخصیت علامه میرحامد حسین و تمدن شیعی شبه‌قاره، از جمله تهیه مستند فاخر درباره زندگی، آثار و تأثیرات علامه، نگارش رمان تاریخی با محوریت سیر زندگی علمی و خانوادگی ایشان و تدوین زندگی‌نامه پژوهشی و مستند را مطرح نمودند.
استقبال وزیر فرهنگ و ارشاد از پیشنهادات و اعلام آمادگی برای حمایت‌های فرهنگی و رسانه‌ای
دکتر سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، ضمن استقبال از این حرکت فرهنگی_تحقیقی، از آن به عنوان حرکتی تمدنی و راهبردی در عرصه دیپلماسی فرهنگی یاد کرد و اعلام آمادگی وزارت‌خانه را برای پشتیبانی از طرح‌ها و پروژه‌های پیشنهادی اعلام نمود. ایشان همچنین تأکید کرد که پیوند فرهنگی ایران و شبه‌قاره، به‌ویژه در بستر تشیع و زبان فارسی، ظرفیتی بی‌نظیر برای بازتعریف هویت فرهنگی اسلامی در جهان معاصر است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، در سخنانی به بررسی نقش زبان فارسی در تحولات علمی و فرهنگی ایران و شبه‌قاره پرداخت. وی با اشاره به داد و ستدهای زبانی و علمی در عصر صفوی، خاطرنشان کرد: «زبان فارسی در این دوره به عنوان ابزاری برای انتقال علوم اسلامی، به ویژه در حوزه تشیع، نقش کلیدی ایفا کرد. علمای این دوره با بهره‌گیری از زبان فارسی، به گسترش علوم اسلامی در جغرافیای فرهنگی ایران و فراتر از آن کمک کردند.»
دکتر صالحی با اشاره به نظام استاد-شاگردی و نقش خاندان‌های علمی در تاریخ شیعه، گفت: «بیوتات شیعی به عنوان مراکز علمی، سهم قابل توجهی در حفظ و توسعه دانش داشتند. این خاندان‌ها با انتقال دانش از نسلی به نسل دیگر، به تدریج مبانی علمی را بسط دادند و حتی به نقد و تکامل آن پرداختند.» ایشان از لزوم تهیه شجره‌نامه علمی این خاندان‌ها سخن گفت و آن را الگویی ارزشمند برای پژوهش در تاریخ علم دانست.
در پایان نشست، مقرر شد همکاری‌های مشترک برای اجرای طرح‌های پژوهشی، ترجمه و چاپ آثار، تولید محتوای رسانه‌ای، و فراهم‌سازی بستر تعاملات بین‌المللی ادامه یابد و از سوی هر دو نهاد با جدیت پیگیری شود.
