حکمرانی انسان‌پایه، الگوی حکمرانی قرآن کریم

در نشست علمی «حکمرانی قرآنی» که پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار کرد، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدتقی سبحانی، رئیس بنیاد بین المللی امامت و قطب تعمیق باورهای دینی، نظریه «حکمرانی انسان‌پایه» را به عنوان معادل حکمرانی قرآنی معرفی کرد. وی تأکید کرد که این الگو در تقابل با مدل‌های سکولار، انسان را بر اساس تعریف الهی محور قرار می‌دهد.

محورهای کلیدی حکمرانی قرآنی:

• انسان‌پایه بودن:حکمرانی قرآنی بر ارزش‌های انسانی الهی استوار است، نه منافع مادی یا قدرت.
• مشارکت و مسئولیت‌پذیری:تغییرات باید از درون انسان آغاز شود و سازوکارها جایگزین ساختارهای خشک شود.
• چالش تعارض منافع:در حکمرانی قرآنی، اصول اخلاقی و انسانی بر منافع فردی اولویت دارد.
• نقد مدل‌های غربی:سبحانی به نقد نظریه‌هایی مانند «قرارداد اجتماعی روسو» و «هابزیسم» پرداخت و اشاره کرد که قرآن مسئولیت تغییر را به خود انسان واگذار می‌کند، نه نهادهای متمرکز.

تفاوت حکمرانی قرآنی با حکمرانی سکولار:

• حکمرانی قرآنی:انسان با ابعاد معنوی و مادی در کانون است و تغییرات از درون او آغاز می‌شود.
• حکمرانی سکولار:انسان به عنوان ابزاری برای منافع اقتصادی یا سیاسی تلقی می‌شود.

دکتر سبحانی با اشاره به آیاتی مانند «إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ»، خاطرنشان کرد که تحول واقعی تنها با اراده و کنش انسان ممکن است. وی همچنین بانکداری و نظام آموزشی امروز را نمونه‌هایی از حکمرانی نادرست دانست که مسئولیت‌پذیری فردی را تضعیف می‌کنند.

این نشست با هدف تبیین ادبیات بومی حکمرانی بر اساس قرآن و مقابله با غلبه گفتمان سکولار برگزار شد.