معرفی مقاله:
مقاله «آراء متکلمان نوبختی در میانه مدرسه ی کوفه و بغداد» به بررسی جایگاه و اندیشه های متکلمان شیعی خاندان نوبختی در تعامل با دو مکتب کلامی کوفه و بغداد می‌پردازد. این پژوهش با تمرکز بر تفاوتهای روش شناختی و محتوایی بین این دو مدرسه، نقش نوبختیان را به عنوان حلقه وصل یا منتقد این جریانها تحلیل میکند.
محورهای اصلی مقاله:
مدرسه کوفه و بغداد:
مدرسه کوفه با گرایشهای حدیثی و تأکید بر نص، و مدرسه بغداد با رویکرد عقلگرایانه‌تر و تأثیرپذیرفته از فلسفه یونانی معرفی می‌شوند.
تفاوت در مواجهه با مسائلی مانند صفات خبریه، تشبیه و تنزیه، و روشهای استدلال کلامی مورد بررسی قرار گرفته است.
نوبختیان و جایگاه آنها:
خاندان نوبختی به عنوان متکلمان شیعی امامی، با تلفیق عناصر کلامی، فلسفی و حدیثی، سعی در ایجاد تعادل بین دو مکتب کوفه و بغداد داشتند.
مقاله به آراء افرادی مانند حسن بن موسی نوبختی در مسائل کلامی مانند امامت، عدل الهی و نظریه بداء اشاره میکند.
تعامل یا تقابل با مکاتب:
نوبختیان از یک سو تحت تأثیر مکتب بغداد در استفاده از استدلالهای عقلی قرار داشتند و از سوی دیگر، پایبندی به اصول حدیثی مکتب کوفه را حفظ می‌کردند.
نویسنده به نقدهای نوبختیان بر هر دو مکتب، بهویژه در مسئله تجسیم و تأویل صفات الهی، پرداخته است.
نتایج کلیدی:
نوبختیان با ارائه خوانشی متعادل، هم از افراطگرایی حدیثی مکتب کوفه و هم از تأویلهای فلسفی مکتب بغداد فاصله گرفتند.
این رویکرد، زمینه ساز شکل گیری کلام شیعی امامی با هویتی مستقل و نظاممند شد.
روششناسی و منابع:
مقاله با استناد به آثار اصلی نوبختیان مانند «فرق الشیعة» و مقایسه آن با متون کلامی مکتب کوفه (مانند آثار هشام بن حکم) و بغداد (مانند آثار متکلمان معتزلی)، تحلیل تطبیقی انجام داده است. همچنین از منابع تاریخی و فرقنگاری اسلامی مانند آثار شهرستانی و ابن ندیم بهره برده است.
اهمیت مقاله:
این پژوهش نقش نوبختیان را در تکامل کلام شیعی و پل زدن بین جریانهای فکری مختلف برجسته میکند. همچنین نشان می دهد چگونه تعامل انتقادی با مکاتب کوفه و بغداد، به شکل گیری هویت متمایز کلام امامی انجامید.
برای دریافت متن کامل مقاله اینجا کلیک کنید
