مقاله “امامیه‌پژوهی در منابع فرقه‌نگاری اهل‌سنت“ نوشته محمدتقی سبحانی و اکبر اقوام کرپاسی در فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات کلامی (سال اول، شماره اول، تابستان 1392) منتشر شده است. این مقاله به بررسی تصویر شیعه امامیه در منابع فرقه‌نگاری اهل سنت، با تمرکز بر کتاب التبصیر فی الدین اثر ابوالمنظور اسفراینی، می‌پردازد.
چکیده مقاله:
مقاله با معرفی کتاب التبصیر فی الدین به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع فرقه‌شناسی در قرن پنجم هجری آغاز می‌شود. اسفراینی در این کتاب، فرقه‌های اسلامی را بر اساس حدیث افتراق دسته‌بندی کرده و از میان هفتاد و سه فرقه، بیست فرقه را به شیعه اختصاص داده است. نویسندگان مقاله به بررسی تصویر شیعه امامیه در این کتاب پرداخته و نشان می‌دهند که اسفراینی با نگاهی متعصبانه و اشعری، شیعه را با عناوینی مانند رافضی، امامی، قطعیه و اثنی عشریه معرفی کرده و آغاز شکل‌گیری شیعه را به فتنه‌های یهودی نسبت داده است.
محتوای مقاله:
- مقدمه: معرفی کتاب التبصیر و اهمیت آن در مطالعات فرقه‌شناسی.
- زندگینامه اسفراینی: بررسی زندگی و آثار اسفراینی و تأثیرپذیری او از استادش عبدالقاهر بغدادی.
- روش‌شناسی اسفراینی: تحلیل روش اسفراینی در تقسیم‌بندی فرقه‌های اسلامی و تأکید بر حدیث افتراق.
- تصویر شیعه امامیه در التبصیر: بررسی نگاه اسفراینی به شیعه امامیه و انتساب عقایدی مانند تحریف قرآن، تشبیه، تجسیم و جبر به این فرقه.
- رابطه شیعه با ائمه معصومین: تحلیل دیدگاه اسفراینی درباره ارتباط شیعه با ائمه و انتساب عقاید غالیانه به شیعه.
- نقد و بررسی: نقد دیدگاه اسفراینی و نشان دادن تعصب او در معرفی شیعه و نسبت دادن عقاید نادرست به این فرقه.
نتیجه‌گیری:
نویسندگان مقاله نتیجه می‌گیرند که اسفراینی در کتاب التبصیر، نه به عنوان یک فرقه‌نگار بی‌طرف، بلکه به عنوان یک اشعری متعصب عمل کرده و سعی نموده با نسبت دادن عقاید نادرست به شیعه، باورهای خود را ترویج کند. این مقاله به خوبی نشان می‌دهد که چگونه منابع فرقه‌نگاری اهل سنت ممکن است تحت تأثیر تعصبات مذهبی، تصویری نادرست از شیعه ارائه دهند.
این مقاله برای پژوهشگران حوزه فرقه‌شناسی، تاریخ تشیع و مطالعات اسلامی بسیار مفید است و می‌تواند به درک بهتر تعاملات و اختلافات میان فرقه‌های اسلامی کمک کند.
برای دریافت متن کامل مقاله اینجا کلیک کنید
