جایگاه مادران اهل‌بیت علیهم‌السلام در نظام امامت و ولایت
خلاصه سخنرانی حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر سبحانی
در این سخنرانی، دکتر سبحانی به تبیین ابعاد مختلف جایگاه و نقش «مادران اهل‌بیت علیهم‌السلام» در منظومه معرفتی، تاریخی و تربیتی تشیع پرداخت. ایشان تأکید کردند که بحث درباره‌ی مادران اهل‌بیت از جمله موضوعات مغفول و کمتر پژوهش‌شده در حوزهٔ معارف اهل‌بیت است و نیازمند تحقیق و تتبع عالمانه است؛ زیرا شناخت صحیح این جایگاه می‌تواند بسیاری از ابعاد امامت را روشن‌تر سازد.
استاد در ابتدا یادآور شدند که در منابع دینی، به ویژه قرآن کریم و روایات، به نقش مادران پیامبران و اولیای الهی اشاره‌های روشنی وجود دارد و این امر نشانگر اهمیت جایگاه مادری در نظام تربیت الهی است. سپس ایشان سه محور اصلی را برای مطالعه و تحلیل این موضوع بیان کردند:
بعد سیره‌ای:
بررسی نسبت اهل‌بیت با مادران‌شان و نقش این بانوان در حیات فردی و اجتماعی معصومان. به گفتهٔ استاد، سیرهٔ اهل‌بیت در این زمینه کمتر مورد توجه بوده، در حالی‌که قرآن کریم بارها نقش همسران و مادران انبیا را برجسته کرده است.
بعد تربیتی:
استاد با اشاره به روایات متعدد دربارهٔ اهمیت انتخاب همسر شایسته، توضیح دادند که در منطق قرآن و اهل‌بیت، «کفو» به معنای برابری اقتصادی یا اجتماعی نیست، بلکه هماهنگی در ایمان و ارزش‌های معنوی است. از این رو، مادران اهل‌بیت دارای طهارت، تقوا و صلاح ویژه‌ای بوده‌اند که زمینه‌ساز تربیت حجج الهی شده است.
بعد کلامی و معرفتی:
ایشان با استناد به زیارات معصومان و روایات معتبر، به تبیین مفهوم «اصلاب شامخه و ارحام طاهره» پرداختند و بیان کردند که اهل‌بیت در سلسله‌ای از نسب‌های پاک و طیب منتقل شده‌اند. طهارت مادران در اینجا به معنای عصمت مطلق نیست، بلکه اشاره به پاکی از شرک، گناه و آلودگی‌های معنوی دارد.
در ادامه، استاد به شبهاتی که برخی جریان‌ها دربارهٔ طهارت مادران اهل‌بیت مطرح کرده‌اند پاسخ دادند و توضیح دادند که رحمت و برکت الهی که در قرآن برای «اهل‌بیت» ذکر شده، ناظر به پیوند تکوینی با ولیّ خداست. به همین دلیل، همسرانی که مادر حجت الهی‌اند (مانند حضرت خدیجه، حمیده، نجمه خاتون، نرجس خاتون و دیگران) مشمول این رحمت و برکت ویژه‌اند.
دکتر سبحانی نتیجه گرفتند که در نظام تکوینی الهی، همان‌گونه که امامان معصوم از صیانت و طهارت الهی برخوردارند، مادران ایشان نیز به مرتبه‌ای از این طهارت و رحمت الهی بهره‌مندند. این امر نه تنها بیانگر مقام معنوی آنان است، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز بازنگری در مباحث امام‌شناسی و ولایت‌شناسی باشد.
در پایان، ایشان از پژوهشگران و عالمان حوزه دعوت کردند تا با تحقیق و تبیین علمی این موضوع، زوایای ناشناختهٔ جایگاه مادران اهل‌بیت را آشکار سازند و بدین‌وسیله بُعدی تازه از معارف امامت را به جامعهٔ علمی و دینی معرفی کنند.
