مدرسه تاریخ، کارگاه روش پژوهش تاریخ را با همکاری موسسه فرهنگی نور سراج مهدیه و بنیاد بین‌المللی امامت برگزار کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدتقی سبحانی در افتتاحیه کارگاه روش پژوهش تاریخ که روز سه شنبه بیست آذر ۱۴۰۳ برگزار شد به ایراد سخنرانی پرداخت و نکات مهمی را در این کارگاه آموزشی -پژوهشی مطرح کرد.
تأکید بر احیای مطالعات تاریخی در تمدن اسلامی؛ هشداری برای کاستی‌ها و چالش‌ها
ایشان مطالعات تاریخی در فرهنگ و تمدن اسلامی را مهم و دارای اولویت دانست و در ادامه به بررسی جایگاه تاریخ‌پژوهی، به‌ویژه در حوزه شیعه، پرداخت و بر ضرورت بازنگری و استفاده از روش‌های نوین در این زمینه تأکید کرد.
وی در سخنان خود اظهار داشت که سهم تشیع در مطالعات تاریخی در مقایسه با سایر علوم اسلامی همچون فقه، اصول، و کلام کمتر بوده و این کاستی باید به‌عنوان یک اولویت مورد توجه قرار گیرد.
چالش‌های تاریخی و هویت تشیع
ریاست محترم بنیاد بین المللی امامت، با اشاره به چالش‌های تاریخی که تشیع با آن‌ها روبه‌رو بوده است، از جمله شبهات و انتقادات مخالفان، بر لزوم بازنگری و تقویت مطالعات تاریخی برای اثبات هویت تشیع تأکید کرد.
وی اظهار داشت: “مطالعات تاریخی باید بتوانند پاسخگوی ابهامات و انتقادات مطرح‌شده در طول تاریخ باشند. بدون داشتن رویکردی تحلیلی و مستدل به تاریخ، هویت تاریخی تشیع دچار آسیب خواهد شد.”
لزوم رویکرد میان‌رشته‌ای در مطالعات تاریخی
در ادامه مدیرعامل موسسه معارف اهل بیت (علیهم السلام)، وی به اهمیت استفاده از روش‌های جدید و میان‌رشته‌ای در حوزه تاریخ‌پژوهی اشاره کرد و تأکید داشت که تاریخ صرفاً به ثبت رویدادهای عینی محدود نیست، بلکه بررسی تاریخ اندیشه، فرهنگ، و تأثیرات اجتماعی نیز باید بخشی از مطالعات تاریخی باشد.
وی افزود: “تاریخ به‌عنوان یک علم، نیازمند به‌روزرسانی مداوم روش‌شناسی‌ها و بهره‌گیری از سایر علوم انسانی است. تنها از این طریق می‌توان تصویری جامع و کاربردی از گذشته به دست آورد.”
تأثیر سکولاریسم بر روش‌شناسی تاریخی
یکی از نکات برجسته ایشان در این کارگاه مطرح کردند، نقد تأثیر سکولاریسم بر روش‌شناسی‌های تاریخی بود.
وی هشدار داد که روش‌های مبتنی بر نگاه سکولار ممکن است باعث نادیده‌گرفتن ارزش‌های معنوی و دینی در تبیین وقایع تاریخی شوند.
او بیان کرد: “اگر نتوانیم حوزه مطالعات تاریخی را با رویکردی اسلامی بازسازی کنیم، تأثیرات منفی آن به حوزه‌هایی چون فقه، قرآن‌پژوهی، و کلام نیز سرایت خواهد کرد.”
امید به آینده مطالعات تاریخی اسلامی
در پایان، سخنران ابراز امیدواری کرد که تلاش‌های پژوهشگران در حوزه تاریخ اسلامی بتواند بخشی از خلأهای موجود را جبران کند.
وی بر اهمیت ایجاد شبکه‌ای از محققان و استفاده از ظرفیت‌های علمی جهان اسلام برای تقویت تاریخ‌نگاری شیعه تأکید ویژه‌ی کرد.
