آیین عرفی؛ جستارهایی انتقادی درباره سکولاریسم

مشخصات کلی کتاب: آیین عرفی؛ جستارهایی انتقادی درباره سکولاریسم،

عنوان کتاب:	آیین عرفی؛ جستارهایی انتقادی درباره سکولاریسم
سرپرستی و نظارت علمی:	استادمحمدتقی سبحانی
نویسندگان:	امان‌الله فصیحی، مهدی امیدی، حبیب‌الله بابایی، محمد سربخشی، سید علیرضا صالحی ساداتی و محمدجواد محسنی
ناشر:	پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
سال چاپ:	1390
چاپ:	پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
زبان:	فارسی
تعداد صفحات:	512
قطع و نوع جلد:	قطع: رقعی (شومیز)
شابک:	9786001950230

معرفی اثر

کتاب  « آیین عرفی: جستارهایی انتقادی در بنیادهای سکولاریسم » یکی از جامع‌ترین آثار در حوزه نقد سکولاریسم است که در 512 صفحه که پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی آنرا منتشر کرده‌ است.

این اثر با مشارکت جمعی از پژوهشگران تهیه و تدوین گردیده و به تحلیل انتقادی سکولاریسم به‌عنوان پدیده‌ای مدرن و تأثیرگذار بر زندگی فردی و اجتماعی می‌پردازد. در اینجا، با جزئیات بیشتری به معرفی بخش‌ها، ساختار، و اهداف کتاب پرداخته می‌شود.

اهداف اصلی کتاب

• بررسی جامع سکولاریسم از جنبه‌های معرفتی، اجتماعی، اخلاقی، معنوی و سیاسی.
• شناسایی تأثیرات سکولاریسم بر جوامع دیندار و نشان دادن پیامدهای آن.
• نقد بنیادی سکولاریسم به‌عنوان یک الگوی جامع زیست و مقایسه آن با نظام‌های دینی.
• ارائه پاسخی به چالش‌های سکولاریسم در تمدن مدرن و امکان ایجاد رویکردهای جایگزین.

ساختار و مقالات کتاب

کتاب شامل مقالات متعددی است که هرکدام یک بعد از سکولاریسم را مورد بررسی قرار می‌دهد. این مقالات با رویکردهای مختلف از منظر فلسفی، جامعه‌شناختی، و دینی نگاشته شده‌اند.

۱. جامعه سکولار؛ مؤلفه‌ها و شاخصه‌ها (نویسنده: امان‌الله فصیحی)

• هدف مقاله: بررسی جامعه سکولار به‌عنوان الگویی که دین را از عرصه اجتماعی حذف می‌کند.
• نکات برجسته:
  • جامعه سکولار دو جنبه دارد:
    • سلبی: نفی دین از عرصه‌های عمومی.
    • ایجابی: تکیه بر عقلانیت ابزاری و مدیریت علمی.
  • نتیجه‌گیری: جامعه سکولار و جامعه دینی قابل جمع نیستند، زیرا محوریت آن‌ها (دین در مقابل عقل ابزارگرا) متفاوت است.

۲. درآمدی بر عقلانیت سکولار با تأکید بر آرای ماکس وبر (نویسنده: محمدجواد محسنی)

• هدف مقاله: تحلیل عقلانیت سکولار به‌عنوان زیربنای اندیشه مدرن.
• محورهای اصلی:
  • عقلانیت سکولار از دیدگاه ماکس وبر و شاخص‌های آن.
  • تفاوت عقلانیت دینی و عقلانیت مدرن غربی.
  • بررسی تأثیر عقلانیت سکولار بر ساختارهای اجتماعی و فردی.
• نتیجه‌گیری: عقلانیت سکولار، الگویی است که تلاش دارد دین را از زندگی عمومی حذف کند و به مدیریت علمی بسنده کند.

۳. علم سکولار و علم دینی از منظر سیدحسین نصر (نویسنده: سید علیرضا صالحی ساداتی)

• هدف مقاله: تبیین تفاوت علم سکولار و دینی از دیدگاه سیدحسین نصر.
• محورهای کلیدی:
  • علم مدرن غربی به دلیل مبانی مادی‌گرایانه، خنثی یا بی‌طرف نیست.
  • علم دینی مبتنی بر جهان‌بینی قدسی است و می‌تواند جایگزینی برای علم مدرن باشد.
  • نتیجه‌گیری: نصر معتقد است علم دینی نه‌تنها مطلوب بلکه ضروری است، زیرا علم مدرن نتوانسته است مشکلات معنوی و اجتماعی را حل کند.

۴. اخلاق سکولار یا سکولاریسم اخلاقی (نویسنده: محمد سربخشی)

• هدف مقاله: تحلیل نقش اخلاق در نظام سکولار.
• محورهای اصلی:
  • پس از رنسانس، اخلاق از دین جدا شد و به یک مفهوم انسانی و دنیوی تبدیل گردید.
  • نقد اخلاق سکولار به‌عنوان نظامی که با شریعت و اخلاق قدسی همخوانی ندارد.
  • نتیجه‌گیری: اخلاق سکولار به‌جای ارتقای معنویت، باعث تقویت رویکردهای مادی‌گرایانه شده است.

۵. سکولاریسم معنوی (نویسنده: حبیب‌الله بابایی)

• هدف مقاله: بررسی ارتباط سکولاریسم با معنویت مدرن.
• محورهای اصلی:
  • سکولاریسم و معنویت مدرن در برخی مفاهیم اشتراک دارند.
  • معنویت مدرن بیشتر به‌عنوان یک جایگزین برای دین در جوامع سکولار مطرح شده است.
  • نتیجه‌گیری: معنویت سکولار نمی‌تواند جایگزین دین قدسی در جوامع دینی باشد.

۶. روش سکولار (نویسنده: مهدی امیدی)

• هدف مقاله: تحلیل روش‌های سکولار در اندیشه و عمل.
• محورهای کلیدی:
  • روش‌های تحقیق علمی در سکولاریسم بر پیش‌فرض‌های غیرقدسی بنا شده‌اند.
  • نقد روش‌های سکولار و تلاش برای ارائه راه‌حل‌هایی برای علم دینی.
  • نتیجه‌گیری: روش سکولار نمی‌تواند به‌عنوان مبنایی برای دانش اسلامی مورد استفاده قرار گیرد.

ویژگی‌های متمایز کتاب

1. نقد عمیق و چندبعدی: کتاب به‌جای نگاه سطحی به سکولاریسم، ابعاد مختلف این پدیده را از زوایای معرفتی، اجتماعی، اخلاقی، و معنوی تحلیل کرده است.
2. رویکرد میان‌رشته‌ای: نویسندگان از رشته‌های مختلفی مانند فلسفه، جامعه‌شناسی، علوم سیاسی، و اخلاق بهره گرفته‌اند.
3. نویسندگان متخصص: مقالات توسط پژوهشگران با تجربه و متخصص در حوزه‌های مرتبط نگاشته شده است.
4. تمرکز بر سکولاریسم در جوامع اسلامی: کتاب با تأکید بر مسائل خاص جوامع اسلامی، سکولاریسم را در بستر فرهنگ اسلامی مورد نقد قرار می‌دهد.

نتیجه‌گیری

کتاب « آیین عرفی»  یکی از آثار برجسته در نقد سکولاریسم است که هم برای محققان حوزه دین و فلسفه و هم برای علاقه‌مندان به مطالعات مدرنیته و غرب‌شناسی مفید است. این کتاب نه‌تنها ابعاد مختلف سکولاریسم را به‌طور کامل بررسی کرده، بلکه با ارائه رویکردهای جایگزین، راه‌حل‌هایی برای جوامع دینی پیشنهاد می‌دهد.