مروری بر سنت و سکولاریسم (مصطفی ملکیان، مجتهد شبستری، عبدالکریم سروش)
مؤلف: محمدتقی سبحانی |
ناشر: معناگرا |
زبان: فارسی |
سال چاپ: 1385 |
نوبت چاپ: 1 |
تیراژ: 3000 نسخه |
تعداد صفحات: 162 |
ردهبندی دیویی: 211.6 |
قطع و نوع جلد: رقعی (شومیز) |
شابک: 9789648914399 |
معرفی کتاب “مروری بر سنت و سکولاریسم“
موضوع و هدف کتاب
این اثر به تلخیص و نقد کتاب “سنت و سکولاریسم” نوشته عبدالکریم سروش، مصطفی ملکیان، و محمد مجتهد شبستری اختصاص دارد. کتاب “مروری بر سنت و سکولاریسم” تلاش میکند تا با تحلیل انتقادی این اثر، تعامل و تعارض میان سنت دینی و مدرنیته را بررسی کند و پاسخهایی به پرسشهای اساسی مرتبط با سکولاریسم و دین در جهان مدرن ارائه دهد. حجت الاسلام والمسلمین دکتر سبحانی از منظر فلسفی و اجتماعی به چالشهای ناشی از ورود تجدد غربی به جوامع دینی، بهویژه ایران، میپردازد.
ساختار کتاب
کتاب در شش فصل اصلی و یک جمعبندی نگاشته شده است:
۱. مقدمه: اهمیت موضوع
نویسنده در مقدمه به اهمیت درک مفاهیم مدرنیته و سکولاریسم اشاره میکند. وی بیان میکند که سکولاریسم نه فقط یک نظریه سیاسی، بلکه یک رویکرد معرفتشناختی است که به تحلیل ساختارهای فکری و اجتماعی میپردازد. این بخش همچنین به ضرورت نقد نظریههای مطرحشده در کتاب “سنت و سکولاریسم” تأکید دارد.
۲. تعریف مفاهیم کلیدی
- سنت: بهعنوان مجموعهای از باورها و ارزشهای تاریخی که در فرهنگهای دینی و اجتماعی نقش اساسی دارند.
- مدرنیته: دورهای تاریخی با ویژگیهایی همچون انسانمحوری، عقلگرایی، و تکنولوژیمحوری.
- سکولاریسم: دیدگاهی که بر تفکیک دین از سیاست و نهادهای اجتماعی تأکید میکند و در ایران بهویژه در گفتمان روشنفکری دینی مورد توجه قرار گرفته است.
۳. چالشها و پرسشهای بنیادین
این بخش به معرفی پرسشهای اساسی میپردازد:
- آیا سنت و مدرنیته میتوانند همزیستی داشته باشند؟
- سکولاریسم چه تأثیری بر دینداری دارد؟
- آیا معنویت بهتنهایی پاسخگوی نیازهای انسان مدرن است؟
- نقش حکومتهای دینی در دوران مدرن چیست؟
۴. تحلیل محتوای کتاب “سنت و سکولاریسم“
در این بخش، دیدگاههای سه اندیشمند معاصر ایران تحلیل میشود:
- عبدالکریم سروش: وی معتقد است که دین باید بهشکلی معرفتی بازتعریف شود تا بتواند با چالشهای مدرنیته روبهرو شود.
- مصطفی ملکیان: او بر اهمیت معنویت و نقش آن در پاسخ به بحرانهای روانی و اخلاقی انسان مدرن تأکید دارد.
- محمد مجتهد شبستری: وی به رابطه دینداری و دموکراسی میپردازد و تلاش میکند تا نظریهای درباره امکان حکومت دینی ارائه دهد.
۵. نقد و ارزیابی دیدگاهها
این فصل به نقد و بررسی نظریههای مطرحشده در کتاب میپردازد:
- نظریه “دینداری معرفتاندیش”: نقد این ایده که دینداری باید به معرفت تقلیل یابد.
- نظریه “دینداری تجربتاندیش”: بررسی ناکامی این رویکرد در پاسخ به نیازهای اجتماعی و روانی.
- پروژه “حکومت سکولار دینی”: تضادهای مدیریت دینی و اصول سکولار در حکومتداری.
۶. جمعبندی و نتیجهگیری
نویسنده نتیجه میگیرد که:
- سازگاری میان سنت و مدرنیته نیازمند تحلیلهای عمیقتر و گفتوگوهای بیشتر است.
- معنویت بهتنهایی نمیتواند چالشهای اجتماعی و روانی انسان مدرن را حل کند.
- ارائه ایدههای نوین و گفتمانهای انتقادی برای ارتقای سطح مباحث نظری ضروری است.
موضوعات برجسته کتاب
- نقد سکولاریسم فلسفی: تحلیل سکولاریسم بهعنوان یک رویکرد معرفتشناختی.
- بررسی دین و دموکراسی: بررسی امکان سازگاری میان حکومت دینی و اصول دموکراتیک.
- معنویت و گوهر ادیان: نقش معنویت در عصر مدرنیته و تحلیل ارتباط آن با دینداری.
- چالشهای تجدد و سنت: بررسی تعارضات میان ارزشهای سنتی و مدرنیته غربی.
ویژگیهای کتاب
- رویکرد تطبیقی: بررسی اندیشههای دینی و سکولاریستی بهشکلی تطبیقی و منسجم.
- نقد عمیق و روشمند: تحلیل انتقادی نظریهها با بهرهگیری از مفاهیم فلسفی و اجتماعی.
- جذابیت برای پژوهشگران: کتابی ارزشمند برای دانشجویان و محققان حوزه فلسفه دین، جامعهشناسی دینی، و مدرنیته.
- طرح پرسشهای نوین: پرسشهایی که خواننده را به تفکر وادار میکند.
چرا باید این کتاب را خواند؟
“مروری بر سنت و سکولاریسم” برای افرادی که به چالشهای میان دین و مدرنیته علاقهمندند، منبعی غنی و ارزشمند است. این کتاب با ارائه نقدهایی عمیق و تحلیلهایی جامع، خواننده را به درک عمیقتری از مفاهیم سکولاریسم و سنت در جهان مدرن میرساند. برای پژوهشگران، دانشجویان، و علاقهمندان به فلسفه دین و علوم اجتماعی، این اثر یک منبع بینظیر است.