برگزاری نشست علمی با عنوان «شخصیت و جایگاه حضرت صدیقه طاهره علیهاالسلام در مذاهب اسلامی»
به همت معاونت فرهنگی و دانشجویی دانشگاه ادیان و مذاهب و با مشارکت بنیاد بینالمللی امامت، دانشکده شیعهشناسی و دانشکده مذاهب اسلامی، نخستین نشست از سلسله نشستهای فاطمی با موضوع «شخصیت و جایگاه حضرت صدیقه طاهره (س) در مذاهب اسلامی» برگزار شد.
این نشست با هدف بررسی دیدگاههای مختلف مذاهب اسلامی درباره شخصیت و مقام حضرت فاطمه زهرا (سلاماللهعلیها) و تعمیق شناخت اهلبیت (علیهمالسلام) در فضایی علمی و آکادمیک برگزار گردید.
محورهای اصلی نشست
این نشست با سخنرانی چهار تن از اساتید برجسته حوزه و دانشگاه در موضوعات مختلف برگزار شد:
شخصیت و جایگاه حضرت صدیقه طاهره (س) در اندیشه امامیه
حجتالاسلام و المسلمین دکتر محمدتقی سبحانی، رئیس بنیاد بینالمللی امامت، در سخنرانی خود در نشست «شخصیت و جایگاه حضرت صدیقه طاهره (س) در مذاهب اسلامی»، با تأکید بر جایگاه والای حضرت فاطمه زهرا (س) در اندیشه امامیه، دیدگاههای خود را در سه محور اصلی بیان کرد:
مطالعات تاریخی
دکتر سبحانی با اشاره به اهمیت منابع تاریخی امامیه، به بررسی دیدگاه علمای این مکتب درباره فضایل و مقامات حضرت زهرا (س) پرداخت.
وی تأکید کرد که اندیشه امامیه از آغاز تا امروز، با استناد به متون معتبر تاریخی و روایی، جایگاه منحصر به فرد حضرت زهرا (س) را به عنوان یکی از بزرگترین شخصیتهای اسلامی برجسته ساخته است.
مطالعات استنادی
وی همچنین به بررسی اسناد و روایات مرتبط با شخصیت حضرت زهرا (س) در منابع امامیه پرداخت و با تحلیل دقیق این روایات از منظر نسخهپژوهی و متنپژوهی، اعتبار و صحت آنها را تبیین کرد.
دکتر سبحانی تأکید کرد که برخی از این احادیث، مانند حدیث کسا و آیه مباهله، از چنان پشتوانه قوی برخوردارند که پذیرش آنها فراتر از مرزهای مذهبی و در میان سایر مذاهب اسلامی نیز قابل مشاهده است.
مطالعات اجتهادی
رئیس بنیاد بینالمللی امامت در ادامه، جایگاه حضرت زهرا (س) را از منظر فقهی و کلامی بررسی کرد و به استنباطهای مختلفی اشاره نمود که در اندیشه امامیه بر اساس جایگاه و شخصیت این بانوی بزرگوار ارائه شده است.
نقش احادیث مشترک در پذیرش جهانی
دکتر سبحانی با اشاره به اهمیت احادیثی مانند حدیث ثقلین، حدیث کسا و آیه مباهله، این روایات را نهتنها گواه جایگاه والای حضرت زهرا (س) در امامیه، بلکه نمادی از مقبولیت جهانی ایشان دانست.
وی تأکید کرد که پذیرش این احادیث در دیگر مذاهب اسلامی، نشاندهنده تأثیر عمیق شخصیت حضرت زهرا (س) بر فرهنگ اسلامی است.
حجتالاسلام والمسلمین دکتر سبحانی در پایان سخنرانی خود، بر ضرورت گسترش مطالعات تاریخی، استنادی و اجتهادی درباره حضرت زهرا (س) تأکید کرد و پیشنهاد نمود که مراکز علمی و پژوهشی، بهویژه در حوزه شناخت اهلبیت (ع)، این مباحث را با نگاهی دقیق و علمی دنبال کنند.
شخصیت و جایگاه حضرت صدیقه طاهره (س) در اسماعیلیه
دکتر محمد جاودان، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب، به تحلیل جایگاه حضرت زهرا (س) در اسماعیلیه پرداخت. وی بیان کرد:
- اسماعیلیه، بهویژه در دوره فاطمیه، اهتمام خاصی به اهلبیت (ع) داشتهاند و خود را منتسب به حضرت زهرا (س) میدانستهاند.
- کتابهای شرح الاخبار و دعائم الاسلام از جمله منابع مهم این مذهب هستند که در جلد سوم شرح الاخبار به فضایل حضرت زهرا (س) پرداخته شده است.
- با این حال، به دلیل وقایع تاریخی مانند از بین رفتن کتابخانههای فاطمی، آثار محدودی در این حوزه در دسترس است.
شخصیت و جایگاه حضرت صدیقه طاهره (س) در بریلویه
حجتالاسلام والمسلمین دکتر سید محمد مهدی علیزاده موسوی، عضو هیئت علمی گروه مذاهب اسلامی، به بررسی جایگاه حضرت زهرا (س) در مکتب بریلویه پرداخت. وی گفت:
- مکتب بریلویه، یکی از گرایشهای مذهب حنفی ماتریدی در شبهقاره هند، عشق و ارادت ویژهای به اهلبیت (ع) دارد.
- احمدرضا خان، بنیانگذار این مکتب، در آثار خود به طور خاص از مقام و شخصیت حضرت زهرا (س) تجلیل کرده و ایشان را «سیدة نساء العالمین» میداند.
- در دورههای بعدی، جایگاه اهلبیت (ع) در اندیشه بریلویها کمرنگتر شد که علت آن، فاصله گرفتن این مکتب از شیعیان است.
شخصیت و جایگاه حضرت صدیقه طاهره (س) در وهابیت
حجتالاسلام والمسلمین دکتر مهدی فرمانیان، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب، دیدگاه وهابیت را اینگونه تبیین کرد:
- وهابیت اهلبیت (ع) را به عنوان افراد صالح و زاهد میپذیرد اما هیچ جایگاه علمی و مرجعیتی برای آنها قائل نیست.
- این مکتب تلاش میکند فضایل اهلبیت (ع) را انکار یا محدود کند.
- ابن تیمیه در منهاج السنه بسیاری از فضایل اهلبیت (ع) را رد کرده و دوران خلافت حضرت علی (ع) را دوران فتنه میداند که قابل استناد نیست.
این نشست که با استقبال گسترده اساتید، دانشجویان و پژوهشگران همراه بود، بر لزوم گسترش پژوهشهای علمی در حوزه شناخت اهلبیت (ع) تأکید داشت. حجتالاسلام والمسلمین دکتر سبحانی در پایان پیشنهاد کرد:
- مراکز علمی و پژوهشی باید با نگاهی عمیقتر و چندجانبه، ابعاد مختلف زندگی و شخصیت حضرت زهرا (س) را مورد بررسی قرار دهند.
- چنین نشستهایی میتواند بستر گفتوگوی میانمذهبی و تقویت اتحاد اسلامی را فراهم کند.
این نشست گامی مهم در راستای تبیین جایگاه والای حضرت زهرا (س) و تقویت مطالعات میانرشتهای درباره اهلبیت (علیهمالسلام) به شمار میآید.
